Antwerpen, Handelsbeurs | Hedendaags comfort wekt historische Handelsbeurs opnieuw tot leven

Begin oktober 2019 heropende de Antwerpse Handelsbeurs na twintig jaar leegstand haar deuren. Het is de bedoeling dat ze haar eeuwenoude functie als centrale ontmoetingsplek in hartje Antwerpen opnieuw opneemt. Vanaf het voorjaar van 2020 zal ze als vanouds fungeren als een monumentale publieke doorgang tussen de Meir en de Lange Nieuwstraat.

De geschiedenis van de Handelsbeurs gaat terug tot een pand uit 1531, dat destijds de inspiratie vormde voor andere Europese beurzen, zoals die van Londen en Amsterdam. Ze ging twee keer in vlammen op en werd nadien telkens heropgebouwd. Het huidige, neogotische gebouw uit 1872 is een ontwerp van Jos Schadde, die er veel verwijzingen naar het oorspronkelijk gebouw in integreerde. Het werd in 1897 uitgebreid met de kleinere Schippersbeurs. Tot eind vorige eeuw huisvestte de Handelsbeurs ook de Antwerpse effectenbeurs. Sindsdien stond het pand leeg, waarna het om veiligheidsredenen gesloten werd. Na de verhuis van de stedelijke bevolkingsdienst kwamen ook drie aanpalende gebouwen aan de Lange Nieuwstraat leeg te staan,. Het stads-bestuur besloot ze te verkopen en koppelde er
de restauratie en herbestemming van de Handels- en de Schippersbeurs aan. Het eerste deel van
de restauratiewerken ging in 2016 van start, na archeologisch onderzoek.

De grote uitdaging bestond erin het gebouw zo veel mogelijk aan te passen aan de hedendaagse comfortnormen zonder afbreuk te doen aan de erfgoedwaarde van het neogotische geheel.

Multifunctionele locatie

De opgeknapte Handelsbeurs dient zich aan als een multifunctionele ontmoetingsplek met alle hedendaagse technische voorzieningen. Het is dan ook een geschikte locatie voor bedrijfs- en publieks-
evenementen, modeshows, galadiners, congressen, beurzen en concerten. Het centrale plein op de begane grond heeft een capaciteit tot 1.600 personen. Op de verdieping bevinden zich een tiental multifunctionele zalen voor dertig tot honderd-twintig deelnemers. De hedendaagse infrastructuur, met onder meer geïntegreerde audiovisuele technieken, doet geen afbreuk aan de oude muur- en plafondschilderingen, het geornamenteerd houtschrijnwerk en de glas-in-loodramen.

In de aanpalende Schippersbeurs richtte J&M Catering een restaurant in, inclusief een overdekt terras in de Handelsbeurs. Onder de Handelsbeurs opende Q-Park een publieke parkeergarage met drie niveaus – goed voor 284 wagens en 127 fietsen. De bouw ervan was een technisch hoogstandje, waarbij hoofdaannemer Denys de volledige Handelsbeurs op een tijdelijke palenstructuur plaatste. Tegelijk met het uitgraven van deze garage werd bovendien het 27 meter hoge dak vernieuwd.  

Tijdens de recente restauratie zijn de smeedijzeren spanten grondig aangepakt en kregen ze hun oorspronkelijke kleurstelling terug.

Primeur voor Antwerpse hotelsector

De parkeergarage is rechtstreeks verbonden met de Handelsbeurs en het nieuwe Autograph by Marriott-hotel met 139 kamers aan de Lange Nieuwstraat. Dit laatste gaat in het voorjaar van 2020 open, in het historische Hotel du Bois. Het centrale deel van dit gebouw dateert uit het midden van de achttiende eeuw. Het is een ontwerp van Jan Pieter Van Baurscheit jr, de belangrijkste rococoarchitect van de Zuidelijke Nederlanden. Het vijfsterrenhotel van Marriott is een primeur voor de Antwerpse hotelsector.

Opnieuw op de wereldkaart

Het volledige project wordt gerealiseerd door de nv Handelsbeurs Antwerpen, waarin de publieke aandeelhouders (PMV en AG Vespa) de krachten bundelen met privéspelers zoals Denys Global. Zij hebben samen een visie ontwikkeld voor stadsontwikkeling met respect voor erfgoed. Daarmee zetten ze de Handelsbeurssite opnieuw op de (wereld)kaart.    

“De grote uitdaging voor de partners bestond erin het gebouw zo veel mogelijk aan te passen aan de hedendaagse comfortnormen zonder afbreuk te doen aan de erfgoedwaarde van het neogotische geheel. Deze werken spitsten zich onder meer toe op het restaureren en reconstrueren van de binnenafwerkingen, terwijl nieuwe technieken en veiligheidsvoorzieningen zo goed als onzichtbaar geïntegreerd zijn. Zo hebben we uitstekend nagedacht over een zo discreet mogelijke inpassing van de verwarming voor de grote hal”, zegt Yannick Stevens, projectmanager bij hoofdaannemer Denys. “Vloerverwarming en een luchtventilatiesysteem staan in voor de verwarming of koeling van het gebouw. Ook de sprinklers, de rookdetectors en de noodverlichting zijn onopvallend geïntegreerd in de historische setting.”

Denys had al meer dan de nodige restauratie-expertise in huis om het pand zijn luister van weleer terug te geven. Daarnaast kan dit multidisciplinair bouwbedrijf bogen op een stevig trackrecord inzake spectaculaire ondergrondse bouwwerken, zoals onder de Bozar in Brussel en de basiliek van Tongeren. “Op die manier kan ondergronds bijkomende ruimte of functionaliteit gecreëerd worden zonder dat er sprake is van bovengrondse impact!”