De Waterduivel, Mechelen | Nieuwe uitvalsbasis voor Mechelse brandweer en uitvoeringsdiensten

Zeventig jaar lang bevond het hoofdkwartier van de Mechelse brandweer zich in de Dageraadstraad. Eind 2019 kwam daar verandering in, want intussen is de brandweer samen met de overige stadsdiensten verhuisd naar een imposant complex aan de andere kant van de stad, dat is opgetrokken op een 21.000 m² grote site naast de Nekkerhal. ‘De Waterduivel’, zoals deze eyecatcher toepasselijk heet, bestaat uit een BEN-kantoor, twee industriële stel- en werkplaatsen, een klimtoren en een parkeergebouw, die omhuld zijn door een dunne gegolfde staalplaat.

Wie de historische bijnaam van de inwoners van Mechelen kent – de ‘Maneblussers’ – weet dat de brandweer heel wat aanzien geniet in de Dijlestad. Het mag dan ook niet verbazen dat ‘de spuitgasten’ in hun nieuwe uitvalsbasis – volgens titelvoerend burgemeester Bart Somers ‘de modernste brandweerpost van Vlaanderen’ – alle benodigde faciliteiten ter beschikking hebben om optimaal te kunnen functioneren. De Waterduivel is echter niet alleen een brandweerkazerne, want het complex huisvest ook de uitvoeringsdiensten van de stad, wat voor belangrijke efficiëntiewinsten zorgt. 130 brandweermensen en 153 stedelijke personeelsleden hokken er samen en delen lief, leed en infrastructuur.

De fijne stalen huid met Aluzink-coating is op sommige plekken geperforeerd in functie van de beoogde beeldtaal.

Compacte functiemix

De DBFM-opdracht voor de realisatie van De Waterduivel werd in september 2016 toegewezen aan Groep Van Roey, dat AG Real Estate aantrok als financiële partner, HUB onder de arm nam voor het ontwerp en de krachten bundelde met Willemen Construct en Democo voor de uitvoering. De omvangrijke nieuwbouw bestaat uit vier blokken en is georganiseerd rond een centrale oefenkoer voor de brandweer (1.785 m²). Het kantoorgebouw (blok B) telt zes bouwlagen en is gerealiseerd volgens de BEN-standaarden. Het biedt niet alleen plaats aan de administratieve diensten van de brandweer en de stad, maar ook aan een keuken, twee refters en een reeks faciliteiten voor de brandweer (leefruimtes, kleedkamers, slaapkamers …). Het aanpalende gebouw (blok A) fungeert als stel- en werkplaats van de brandweer, inclusief een sporthal en een fitnessruimte op de eerste verdieping en een 25 meter hoge ‘klimtoren’ voor het oefenen van verticale evacuaties en het drogen van de brandslangen. Ook de stadsdienst beschikt over een eigen stel- en werkplaats (blok D). Een parkeergebouw met drie bouwlagen (blok C) maakt het plaatje compleet. “De site is klein voor het benodigde programma, wat resulteerde in een compacte ordening en stapeling van functies. Zo werden we bijvoorbeeld gedwongen om vrachtwagens tot op de verdiepingen te laten rijden. Toch oogt het geheel niet te zwaar, met dank aan de verfijnde architectuur en de groene omgeving”, zegt Frederic Van Steene, projectarchitect bij HUB.

Het complex is grotendeels opgetrokken volgens het motto ‘ruwbouw is afwerking’.

Doordachte volumetrie en esthetiek

Ondanks het industriële karakter van het gros van de infrastructuur ziet De Waterduivel er robuust uit, maar komt het complex allerminst bruut over. De doordachte volumetrie en esthetiek zijn volgens de architecten dan ook de belangrijkste troeven. “De vormgeving is het resultaat van de operationele activiteiten die er plaatsvinden en de efficiënte die daarmee gepaard moet gaan, maar we zijn even verfijnd met de detaillering omgegaan als bij andere publieke gebouwen”, aldus Frederic Van Steene. “Blokken A, C en D zijn industrieel opgevat en bestaan voor het overgrote deel uit prefabbetonnen kolommen, balken en welfsels – onder het motto ‘ruwbouw is afwerking’. In het kantoorvolume ligt de afwerkingsgraad dan weer een stuk hoger, al is er ook daar sprake van een ‘semi-industriële look’ met een flink aandeel zichtbeton om de visuele samenhang niet te doorbreken. Bovendien is de gevelbekleding – een fijne stalen huid met Aluzink-coating die op sommige plekken geperforeerd is in functie van de beoogde beeldtaal – overal identiek, waardoor De Waterduivel echt wel gepercipieerd wordt als een coherent geheel.”    

De Mechelse brandweerlieden hebben alle benodigde faciliteiten ter beschikking om optimaal te kunnen functioneren.

Succeswerf

De nieuwbouw werd volledig volgens plan ingehuldigd op 23 september 2019. Een krachttoer van het aannemersconsortium, dat er een uitstekende onderlinge verstandhouding op nahield. “Qua omvang was dit zeker geen alledaags project, maar bouwkundig gezien hebben we al voor hetere vuren gestaan. Alleen de overspanning in de stelplaats van de brandweer – 25 meter zonder tussenkolommen, zodat de brandweerwagens niet gehinderd worden bij het uitrukken – vergde bijzondere aandacht. Vermits de sporthal en de fitnessruimte op de eerste verdieping volledig op die grote overspanning rusten, zijn daar balken van 60 cm breed en 1,8 meter hoog gestort. Er was toch wel wat reken-, studie- en controlewerk nodig om dat qua wapening en stabiliteit volledig juist te krijgen”, vertelt Wim Cox, projectleider bij Groep Van Roey. “We blikken terug op een zeer geslaagd project. We zijn uiterst tevreden over de relatie en de samenwerking met de bouwheer, de architect en de andere aannemers. Design & Build is een formule die ons uitstekend ligt, en aangezien onze groep ook instaat voor het verdere onderhoud (gedurende 25 jaar via Van Roey Services), konden we interessante win-winsituaties creëren. Het was met andere woorden een heuse succeswerf!”