Gevarieerd woonaanbod in een groenblauw kader

Sinds het nieuwe decreet op woonreservegebieden in juli 2023 van kracht werd, is het veel moeilijker geworden om bouwprojecten te realiseren in dergelijke zones. Balderlaer kon als een van de laatste woonprojecten gebruikmaken van de oude regelgeving. Dat het terrein een woonfunctie kreeg, is in elk geval logisch: het gaat om een voordien onbebouwd binnengebied in de gemeente Berlaar, op amper een halve kilometer van het dorpsplein.

Dat is in de huidige samenleving de ideale ligging: in de dorpskern vind je alle basisvoorzieningen, zonder de verkeersperikelen van een grote stad of randstad. De verdere omgeving is behoorlijk groen en regionale centra zoals Lier, Herentals en Heist-op-den-Berg zijn vlot bereikbaar met eender welk vervoersmiddel.

Balderlaer bestaat uit een mix van 24 grondgebonden woningen en 44 appartementen op een terrein van 15.600 m². “De leefoppervlaktes zijn erg divers en kunnen dan ook een gevarieerd publiek aanspreken. Zowel alleenstaanden als jonge families en ouderen vinden er een woonvorm naar hun gading”, onderstreept Carl Vissenberg, CEO bij AP/ART Architecten, dat Balderlaer ontwierp. Om de diversiteit te versterken binnen de huidige maatschappelijke en stedenbouwkundige streefdoelen wordt een deel van de woongelegenheden opgetrokken als sociale woningen.

Masterplan als basis

“We hebben de bouwaanvraag opgesteld in nauw overleg met de gemeente Berlaar. Het concept is niet alleen helemaal in overeenstemming met de wettelijke en ruimtelijke context, de intercommunale Igemo organiseerde ook verschillende kwaliteitskamers om de woonkwaliteit van het project te waarborgen. In die kamers adviseren onafhankelijke experts de gemeente over bouwprojecten en ingrepen in de publieke ruimte.” 

Het masterplan dat het Antwerpse bureau Van Belle en Medina eerder uitwerkte voor het Winterhof fungeerde als basis. “We namen de krachtlijnen van dit masterplan, meer bepaald het creëren van duidelijke en leesbare plekken, mee in ons eigen ontwerpproces.”

Rijke diversiteit aan sfeerplekken

Balderlaer etaleert een alternerend patroon van pleintjes en landschappelijke parkzones. “De publieke pleinen krijgen een collectief karakter en elk plein meet zich een eigen identiteit aan”, aldus Carl Vissenberg. “Ieder plein is opgedeeld in verschillende vakken die een zekere intimiteit en herkenbaarheid toelaten. Zo bieden gemaaide graszones, omringd door hogere groenstructuren, de nodige geborgenheid. Strategisch geplaatste zitelementen fungeren tegelijk als rustpunten en ontmoetingsplekken. De landschappelijke stroken worden op dezelfde manier ingericht als het nabije Winterhof, dat al eerder tot stand kwam. Heuvels en wadi’s wisselen er elkaar af. Hiervoor gebruikten we de bestaande terreinniveaus, zonder nieuwe ophogingen of afgravingen.” 

De hinder voor de naburige tuinen is zowel qua inkijk als qua schaduwvorming minimaal. De woonvolumes verbinden het groene landschap en het stenen plateau met elkaar aan de centrale as die het gebied doorkruist, waardoor er een wisselwerking tussen de overstaande volumes ontstaat. Het hele gebied blijft autoluw: dankzij een knip is er geen doorgaand verkeer mogelijk.

Specifieke baksteenarchitectuur

Daglicht speelt een cruciale rol in het ontwerp, met strategisch geplaatste ramen en gevelopeningen die de natuurlijke lichtinval maximaliseren. Typerend voor elk afzonderlijk bouwveld is ook de specifieke baksteenarchitectuur. “Deze omvat rode en grijze stenen, aangebracht in wildverband, met afwisselend rollagen en staand metselwerk als accenten. In het kader van identiteitschepping verschillen ook de dakvormen van de woonvolumes onderling. Door elk bouwveld een ander dak of een andere kroonlijst te geven, creëerden we fragmentatie doorheen het inbreidingsgebied. Zo bekwamen we een eindresultaat dat zowel visueel aantrekkelijk als ecologisch verantwoord is.”

De bouwvolumes zijn compact en zuiver van vorm, met platte daken of schuine, zuidwaarts gerichte daken waarop PV-panelen kunnen worden geplaatst. De platte en licht hellende daken zijn geschikt voor de aanleg van extensieve groendaken met sedumbeplanting. “Die zorgt voor de buffering en vertraagde afvoer van het regenwater. Het regenwater dat op de hoofddaken valt zal worden opgevangen in putten en gebruikt voor het spoelen van de toiletten en het voeden van de buitenkraantjes.”

Toegankelijkheid en veiligheid

Voor de meergezinswoningen op de site is de Vlaamse regelgeving rond integrale toegankelijkheid van toepassing. “We hebben de aanpak inzake brandveiligheid en toegankelijkheid vooraf grondig doorgesproken met de lokale brandweer. Alle gebouwen van Balderlaer zijn bereikbaar vanaf minstens één punt op het openbaar domein. We hebben de bereikbaarheidscirkels zo ingetekend op het inplantingsplan dat de afstand vanaf het openbaar domein maximaal 10 meter bedraagt”, besluit Carl Vissenberg.