XXL-staalconstructies als fundament van complexe herbestemming

De reconversie van de voormalige Citroëngarage aan het IJzerplein, die omgetoverd wordt tot KANAL-Centre Pompidou, is al jaren een van de belangrijkste culturele projecten van Brussel. De ambitie is om er een groot kunstencentrum van te maken, met onder meer een museum voor moderne en hedendaagse kunst en de collectie van architectuurcentrum CIVA. Voor staalbouwer TMI had deze werf van circa 12 miljoen euro de nodige complexiteit in petto, die voortvloeide uit de hoge eisen van de ontwerpers. Deze vergden uiterste precisie bij de montage van de omvangrijke structurele elementen.

Het project omvat zowel de creatie van nieuwe interne volumes als de renovatie van de bestaande structuren, met respect voor de kwaliteit en architecturale en patrimoniale waarde van de site. Een binnenstraat leidt naar drie grote box-in-boxconstructies, die zich in de voormalige werkplaatsen bevinden. De tentoonstellingsruimtes van het museum worden verdeeld over vier verdiepingen.

In het kader van dit iconische project werd TMI door TM BPC – CIT Blaton ingeschakeld voor de fabricage en montage van de staalconstructie en de trappen, inclusief borstweringen. De in Seilles (Andenne) gevestigde staalbouwer ontving in mei 2022 een eerste bestelling en begon eind dat jaar met zijn werkzaamheden. Alles moet klaar zijn voor de zomervakantie, althans wat de structurele elementen betreft. De kleinere metaalafwerkingen zullen doorgaan tot het einde van het jaar.

Uiterste precisie

De meest complexe staalconstructies zijn te vinden in de volumes die bekendstaan als de ‘Showroom’ en de ‘Rassembleur’. De realisatie van de ‘Showroom’ nadert zijn voltooiing, nadat grote uitdagingen met betrekking tot de stabilisatie van de kolommen en de precisie van de montage zijn overwonnen. Het nieuwe staalskelet zal een rooftopbar ondersteunen. Ahmed Khrouch, projectmanager bij TMI: “Het gebouw was volledig gestript door de hoofdaannemer. Terwijl we de oude driehoekige spanten demonteerden en vervingen door nieuwe vakwerkliggers, moesten de bestaande kolommen gestabiliseerd worden met tijdelijke driepootelementen. Om ervoor te zorgen dat elk element van de nieuwe constructie correct werd gepositioneerd, was uiterste precisie bij het opmeten vereist. De tien vakwerkliggers zijn ook verbonden via dwarsbalken over een lengte van 70 meter, die allemaal op maat gemaakt werden omdat de bestaande 25 meter hoge staalkolommen niet perfect loodrecht zijn. De moeilijkheid schuilde in het feit dat elke fout tijdens de fabricage of montage de constructie in gevaar kon brengen, aangezien voorgespannen boutverbindingen geen correcties ter plaatse toelaten. De tolerantie bedroeg ongeveer een millimeter.”

Complexiteit in het kwadraat

De ‘Rassembleur’, het circulatievolume dat de ruimtes met elkaar verbindt door middel van een hangende trap, is opgebouwd rond twee enorme vakwerkliggers van 25 meter breed en 35 meter hoog, die gezien hun afmetingen ’s nachts in drie verschillende delen naar de werf moesten worden vervoerd. Deze elementen uit S460-staal werden met een precisie van 2 millimeter gemonteerd en perfect uitgelijnd, waarna ze ter plekke aan elkaar werden gelast. Een huzarenstukje …

Ahmed Khrouch: “De complexiteit van dit project heeft te maken met het feit dat de architecten de lat heel hoog hebben gelegd, waardoor het studiebureau stabiliteit (Greisch) gedwongen werd om hetzelfde te doen, zodat de aannemer uiteindelijk rekening moest houden met een cumulatie van eisen. Het was aan hem – en dus ook aan ons – om op de afspraak te zijn en alle bijhorende uitdagingen het hoofd te bieden. In zekere zin kunnen we op ons niveau spreken van complexiteit in het kwadraat.”

TMI produceerde en installeerde ook traditionelere elementen, zoals een dertigtal gelaste samengestelde profielen van 25 meter lang en 1 meter hoog. In het volume onder het glazen dak dat de naam ‘workshop’ kreeg, met twee uitgangen (een voor het museum en de andere voor CIVA), werden modules gebouwd volgens het box-in-boxprincipe om er verschillende activiteiten te kunnen onderbrengen, waarvan sommige in staal.

De ligging van de werf – midden in de stad – maakte het er niet makkelijker op. “We hadden er geen ruimte voor de tijdelijke stockage van de langste elementen. Dus hebben we ze ’s nachts gemonteerd, zodra ze op de bouwplaats aankwamen. Om 6 uur ’s ochtends arriveerde een ander team om de dwarsliggers af te stellen, te fixeren en te monteren enzovoort.” 

“Een project als dit tot een goed einde brengen vervult ons met trots”, besluit Ahmed Khrouch. “De samenwerking met de andere betrokken partijen was prima. Zo konden we, toen de oorlog in Oekraïne nefaste gevolgen had voor de beschikbaarheid van staal, rekenen op begrip van Stichting Kanal, waardoor we bijvoorbeeld gebruik konden maken van inkoopmogelijkheden (op platen) toen die zich voordeden. Ook de uitstekende samenwerking met de ontwerpbureaus (architectuur en stabiliteit), die altijd op zoek waren naar oplossingen om het project vooruit te helpen, verdient een bijzondere vermelding.”