Bouw heeft nood aan meer arbeidskrachten uit het buitenland

De bouw- en installatiesector zit tegenwoordig in economisch woelig water. Toch wordt hij tegelijk ook geconfronteerd met personeelskrapte in zowat alle geledingen. De nood is ondertussen zo hoog dat de bouw- en installatiesector het al lang niet meer redt zonder buitenlandse talenten. De zoektocht naar buitenlandse hoog-, midden- en laaggeschoolden neemt dan ook alleen maar toe in plaats van af. Embuild Vlaanderen roept de Vlaamse regering daarom op om bouw- en installatiebedrijven daarbij te helpen en zeker het aantal gecombineerde arbeidsvergunningen niet te verminderen. Vandaag werkt de Vlaamse regering met een erg beperkte lijst van knelpuntberoepen voor arbeidsmigratie. In Vlaanderen telt die slechts 29 beroepen, terwijl dat er in Wallonië meer dan zeventig zijn. Intussen bevat de VDAB-vacaturedatabank 17.354 bouwvacatures, waarvan er 6.107 niet ingevuld raken. Dat is meer dan een op drie.

Als buitenlandse werknemers niet (langer) tot hier geraken, dreigen ook bouwbedrijven een deel van hun activiteiten over de grens te verplaatsen. Bovendien beperkt de war for talent zich al lang niet meer tot Vlaanderen. Onze bedrijven moeten ook met de buurlanden een strijd om arbeidsmigranten voeren. Embuild Vlaanderen vraagt daarom om in te zetten op de aantrekkelijkheid van Vlaanderen als werkland, evenals op een efficiënt beleid inzake arbeidsmigratie. “De lijst van knelpuntberoepen in de bouw wordt elk jaar langer. Dit maakt het voor bouwbedrijven extra uitdagend om voor continuïteit te zorgen én te groeien. Uit een recente rondvraag bij onze leden blijkt vier op de vijf het personeelstekort als een kopzorg te ervaren. Inzetten op een krachtig retentiebeleid, samenwerkingen met onderwijs- en opleidingsinstellingen en het aantrekken van buitenlandse werkkrachten vormen elk een deel van de oplossing”, zegt Caroline Deiteren, directeur-generaal bij Embuild Vlaanderen.

Hofleverancier van knelpuntberoepen

In de Vlaamse bouw werken vandaag meer dan 130.000 arbeidskrachten. Dat is zo’n 6 % van de totale Vlaamse arbeidsmarkt. Er komt een grote vergrijzingsgolf af op de sector. Tegen 2030 dient een vierde van het huidige bouwpersoneel te worden vervangen. Daarnaast zal de vraag naar bouwpersoneel de komende jaren verder toenemen door onder andere de energietransitie en de verduurzaming van projecten.

Vandaag is een knelpuntberoep op de drie een bouwberoep en in de top 10 van de VDAB-lijst staan vier bouwberoepen: werfleiders, wegenwerkers, rioolleggers en calculators. Maar evengoed gaat het om niches zoals natuursteenbewerker en ijzervlechter of specifieke technische profielen zoals HVAC-installateurs en elektriciens. “Bouwvacatures krijg je nog maar heel moeizaam ingevuld. Daarbij gaat het zowel om hoog-, midden- als laaggeschoolde profielen. Stilaan vormt elke bouwjob een knelpuntberoep, zowel in Vlaanderen als in Europa. Daarom hechten onze bouwbedrijven steeds meer belang aan arbeidsmigratie van buiten de EU”, aldus Caroline Deiteren.   

Toename van buitenlandse bouwarbeiders

Het aantal buitenlandse bouwarbeiders die met een gecombineerde vergunning aan de slag zijn in Vlaanderen is tussen 2019 en 2022 meer dan verviervoudigd: van 366 in 2019 naar 1.659 in 2022. Toch gaat het nog steeds over een zeer klein aantal in verhouding tot de vele knelpuntberoepen en de 37.780 gedetacheerden die in ons land aan de slag zijn in de bouw. De beperkte mogelijkheden inzake arbeidsmigratie en de complexe procedures om een vergunning te krijgen liggen aan de basis . Als gevolg daarvan verloopt een groot deel van de migratie via het systeem van detachering, waarbij mensen geen sociale bijdragen of belastingen betalen in ons land.

Buitenlandse war on talent 

Arbeidsmigratie is onderhevig aan strikte regels. Vooraleer je als arbeidsmigrant naar Vlaanderen kan komen, teken je eerst een contract bij een Vlaams bedrijf, verwerf je de nodige werkvergunningen en dien je formeel toegang te krijgen tot het grondgebied. De doorlooptijd van die procedure is vandaag te complex en sleept te lang aan. Dat kan veel beter, aangezien de concurrentie met de buurlanden groot is. Daarom vraagt Embuild Vlaanderen aan de Vlaamse regering om de mogelijkheden voor arbeidsmigratie te versoepelen en te verbreden. 

Zo stelt de bouwfederatie zich al langer vragen bij het beperkt aantal knelpuntberoepen op de lijst om buitenlandse arbeidskrachten aan te trekken. Niet alleen dient de overheid veel meer de vinger aan de pols te houden, waardoor de lijst snel en transparant wordt aangepast aan de toenemende noden, maar ook het verschil met de Waalse lijst is opmerkelijk. Terwijl de Vlaamse lijst in totaal 29 beroepen telt, waarvan de helft uit de bouw, gaat het in Wallonië om 75 beroepen met veel meer bouwberoepen. Bovendien zijn onze zuiderburen flexibeler voor profielen zoals werfleider en bouwkundig tekenaar, die de Vlaamse lijst niet halen.