Prefabbetonnen kunstwerk voor Beaufort 2021

Langs de Belgische kust konden wandelaars tijdens de zomer van 2021 de kunstwerken van de triënnale ‘Beaufort 2021’ bewonderen. Een van de meest opgemerkte kunstwerken was ‘Pillage of the Sea’, een sterk staaltje prefabbeton.

“De site was slechts 6 uur per dag toegankelijk, tussen eb en vloed, waardoor prefabricatie van het kunstwerk aangewezen was”

Naast de golfbreker in Bredene stond een uitvergroot ‘steenmannetje’, een torentje van opeengestapelde stenen. Het had de functie van oriëntatiepunt voor wandelaars, maar verwees ook naar de spirituele betekenis van opeengestapelde stenen in vele oude culturen. De stapel werd uitgevoerd in de vorm van een toren van zandzakken, met de klimaat-opwarming als rode draad. Ze vormen een denkbeeldige dam tegen de stijgende zeespiegel. Elke zak vertegenwoordigt een stad die dreigt te worden overspoeld als gevolg van de klimaatverandering, op haar hoogteligging tegenover het zeeniveau. De grootte van de zak weerspiegelt het bevolkingsaantal. De sculptuur vormt met andere woorden een visuele meetlat voor de klimaatverandering. De kunstenares zocht naar een ecovriendelijk materiaal dat toch ook bestand was tegen de zeer extreme zeeomstandigheden.

Veel studiewerk en geëxperimenteer

Voor de productie van haar ‘Pillage of the Sea’ werkte kunstenares Barbara Rosa samen met prefabbetonfabrikant Enjoy Concrete. Aangezien een dergelijke creatie niet meteen tot de dagelijkse productie van het bedrijf uit Veurne behoort, ging aan het maken van de elementen heel wat studiewerk en geëxperimenteer vooraf. Waar de eerste proeven in een weinig organische vorm resulteerden, is het eindresultaat een mooie, schijnbaar natuurlijk gevormde stapel van gevulde zandzakken of zogenaamde ‘vaderlanders’.

Experimenten met polymeerbeton bleken uiteindelijk niet haalbaar. Maar een lage CO2-uitstoot blijft zeer belangrijk voor de kunstenares. Deze vraag klinkt steeds luider, ook vanuit de publieke opinie en de openbare sector. Het bekistingsmateriaal bestaat uit een bed van gerecycleerd zand en op maat gemaakte jute. De haalbare bekistingsdruk werd vooraf empirisch vastgelegd. Dit ecologische materiaal is fantastisch om mee te werken dankzij de combinatie van trekweerstand en rekbaarheid.

Hoge techniciteit, kunstzinnig karakter

De elementen werden alternerend geproduceerd, zodat de natuurlijke pasvorm van de ene op de andere ‘zandzak’ klopt. Een 15 meter lange stalen buis doet dienst als fundering en centrale as. Hierop werden elf betonelementen met een excentrische vastgelegde uitsparing geschoven. De site was slechts 6 uur per dag toegankelijk, tussen eb en vloed, waardoor prefabricatie van het kunstwerk aangewezen was.

Het hoeft niet te verwonderen dat dit kunstwerk genomineerd was in de categorie ‘Outstanding’ van de FEBE Elements Awards. Enerzijds is er de combinatie van de hoge techniciteit en het kunstzinnige karakter, anderzijds toont het kunstwerk aan dat beton uitermate geschikt is om out of the box te denken. Daarnaast laat beton toe om vormen en constructies te realiseren die afwijken van het normale, maar toch een heel vertrouwd uitzicht hebben. De jury bekroonde ‘Pillage of the Sea’ omdat het een zeer originele toepassing van prefabbeton is, met een heel hoge landschappelijke waarde. Het brengt op een inventieve manier een sterke boodschap over naar de toeschouwers. De technische uitdaging was groot: het kunstwerk moest niet alleen de impact van de zee en het zout kunnen weerstaan, maar moest ook nog eens opgebouwd worden tussen eb en vloed. Het gebruik van de jutezakken en het zelfverdichtend beton geeft het geheel een natuurlijk uitzicht en maakt het bestand tegen de specifieke omstandigheden.