Platform voor de bouw
Een precedent scheppen, het goede voorbeeld geven, een nieuwe standaard zetten voor aangename en inspirerende werkplekken die tegelijk hedendaags én toekomstgericht zijn. Dat was de uitgesproken ambitie bij de renovatie en uitbreiding van kantoorgebouw Le Président in de Brusselse Louizalaan, dat op basis van een slim architecturaal concept werd omgetoverd tot ‘The Precedent’. Missie geslaagd, met dank aan de nadrukkelijke focus op het comfort en welzijn van de gebruikers – met de WELL-certificering en biofiele ontwerpprincipes als primaire leidraad – en de doorgedreven implementatie van de circulaire bouwfilosofie. Dat deze nieuwe hotspot kan pronken met een BREEAM Outstanding-certificaat hoeft dan ook niet te verwonderen …
Met zijn fraaie look en atypische volumetrie was Le Président jarenlang een frisse verschijning in onze dichtbebouwde hoofdstad. Een make-over drong zich echter op, aangezien het gebouw niet langer voldeed aan de huidige normen en eisen voor kantooromgevingen. De Duitse vastgoedinvesteerder Union Investment Real Estate en architectenbureau YUGENING sloegen de handen in elkaar om het verouderde volume een grondige upgrade te geven, met behoud van de oorspronkelijke functie en een esthetische uitstraling die niet moet onderdoen voor het origineel. Bovendien besloten ze tevens een optopping te voorzien, waardoor de bruikbare ruimte met 30 % toenam. Vandaar dat het geheel vandaag 9000 m² kantoorruimte omvat, verspreid over negen verdiepingen.
Met The Precedent kozen Union Investment en YUGENING een erg toepasselijke naam voor dit prestigieuze project. De lat lag van meet af aan namelijk erg hoog. Minder dan grensverleggend was niet goed genoeg. “We wilden het gebouw niet louter een nieuwe vorm geven, maar een precedent scheppen voor hoe werknemers optimaal kunnen gedijen in een sterk verstedelijkte context, op basis van een ideaal evenwicht tussen welzijn, ecologie en economische rentabiliteit. Mens en milieu moesten op de eerste plaats staan”, vertelt Véronique Orens, founding partner bij YUGENING.
“Deze holistische ontwerpvisie vloeide naadloos voort uit de mensgerichte architecturale filosofie van ons bureau. We zoeken voortdurend naar inventieve manieren om het welzijn van de gebruikers van een (kantoor)gebouw te bevorderen. We zijn ervan overtuigd dat goede architectuur burn-outs kan vermijden, het ziekteverzuim kan terugdringen, mensen kan helpen om zich beter en langer te focussen enzovoort. In het kader van duurzaamheid ligt het accent vaak op de reductie van het energie- en waterverbruik, maar het zijn wel de mensen die gedurende de week het grootste gedeelte van de dag doorbrengen op hun werkplek die de voornaamste kost per vierkante meter kantoorruimte vertegenwoordigen.
Het effect van mensgericht en biofiel ontwerpen is dan ook niet te onderschatten. Er is nog zoveel te winnen, onder meer met betrekking tot luchtkwaliteit, lichtinval, zichtlijnen, stralingswarmte -en koeling in plaats van convectie, het voorkomen van verblinding, visuele rust, het vermijden van toxische materialen, natuurlijk kleurgebruik … In The Precedent hebben we deze theoretische basisprincipes tot in het kleinste detail kunnen vertalen naar de praktijk.”
De architecten van YUGENING maakten van The Precedent een plek waar professionals worden aangespoord om productief en creatief te zijn. Het gebouw herbergt een werkomgeving die zowel actief als passief het fysiek, emotioneel en mentaal welzijn van het aanwezige kantoorpersoneel ondersteunt.
“De eisen van werknemers zijn de laatste jaren sterk toegenomen, onder impuls van de jongere generatie. Wie gedurende de week het grootste deel van zijn tijd op kantoor spendeert, wil een aantrekkelijke werkomgeving, fraaie zichten enzovoort. Werknemers moeten verlangen naar maandag in plaats van vrijdag. Daarom baseerden we ons op de WELL-principes – best vooruitstrevend toen we er in 2018 aan begonnen – en integreerden bewust heel wat biofiele elementen in het vernieuwde interieur”, legt Véronique Orens uit.
“Denk bijvoorbeeld aan natuurlijke kleuren – een groendak met bijenvriendelijke beplanting, luchtzuiverende groenwanden … – en veel houtaccenten, onder meer in de vorm van zichtbare CLT-structuren. Wetenschappelijke studies hebben immers aangetoond dat dit de aanwezigheid van het stresshormoon cortisol in het bloed vermindert. Daarnaast zorgen grote gordijngevels voor een royale natuurlijke licht-inval en een fraai uitzicht op de platanen aan de straatkant, zodat de aanwezigen maximaal van het kalmerende effect van deze bomen kunnen genieten. Dynamisch schakelbaar glas van eyrise zorgt voor een optimale balans tussen invallend daglicht en zonwering, zodat we het strakke, transparante gevelbeeld niet hoefden te ontsieren met screens of luiken. Ook maximale luchtkwaliteit was een belangrijke aandachtspunt, temeer omdat we in volle coronaperiode zaten toen het gebouw vorm kreeg. Vandaar de keuze voor een uiterst performant IDA 1-ventilatiesysteem dat luchtverversing van het hoogste niveau garandeert. Het thermisch comfort wordt verzekerd door klimaatplafonds die zowel voor zachte stralingswarmte zorgen als tochtproblemen vermijden en we hebben ook heel wat aandacht besteed aan akoestiek. Tot slot hebben we de ruimtelijke indeling danig hertekend. Zo hebben we de trappen geherpositioneerd, verbreed en opgevat als uitnodigende ontmoetingsruimtes die sociale interactie en creatieve kruisbestuiving stimuleren. Op elk niveau vind je zo’n ‘kruisbestuivingsplek’ terug. Connectie is het kernwoord, al zijn er ook voldoende stilte- en focusplekken voorzien. Dit alles resulteert in een warme kantooromgeving waar het fijn toeven is en een gezellige bedrijvigheid heerst.”
Ook in bouwkundig opzicht mag The Precedent met recht en reden een voorbeeldproject genoemd worden. “Naast maximaal gebruikmaken van de bestaande gebouwruimte was ook de ecologische voetafdruk minimaliseren een cruciaal uitgangspunt, onder meer door zo veel mogelijk circulaire bouwprincipes toe te passen”, geeft Véronique Orens aan. “Behouden wat kan en voorts zo circulair mogelijke nieuwe elementen toevoegen was het credo op materiaalniveau, dat bekrachtigd werd met een Madaster-materialenpaspoort. Dit begon al bij de keuze om de bestaande betonstructuur te behouden en te optimaliseren – als enige kandidaat-architect in de wedstrijdfase. Technisch gezien niet evident vanwege de beperkte vloer-tot-vloerhoogte, maar wel erg duurzaam. Zo konden we niet alleen heel wat CO2 besparen, maar ook de bouwtijd reduceren en de impact op de omliggende buurt beperken. Vervolgens hebben we zowel boven op het gebouw als aan de achterzijde demonteerbare CLT-structuren toegevoegd om het ruimtelijke potentieel maximaal te benutten.
De technieken werden eveneens circulair ontworpen. Hedendaagse verwarmings- en ventilatiesystemen integreren met behoud van de vrije hoogte per bouwlaag impliceert voor ontelbare Brusselse gebouwen volledige afbraak en wederopbouw. The Precedent maakt komaf met dat paradigma door de technieken buiten de bestaande draagstructuur te plaatsen, zij het binnen de limieten van de toegelaten geveldikte. “Het spreekt voor zich dat we tevens hebben ingezet op verlichting en klimatisatie met aanwezigheidsdetectie, energiemonitoring en waterbeheer. Ook de positieve impact op de omringende buurt past in het duurzaamheidsplaatje. De heldere, onderhoudsvrije gevels fleuren de omgeving letterlijk en figuurlijk op, onder meer door extra natuurlijke lichtinval in de achterliggende straten te genereren – veel meer dan een (vervuilingsgevoelige) gevelsteen zou kunnen. En met een walking score van 98 % is dit gebouw bijzonder goed bereikbaar, zowel te voet als met de fiets. Daarom hebben we een deel van de ondergrondse verdieping gereserveerd voor een ruime fietsenparking, mét laadpunten voor elektrische fietsen. Ook dit maakt een belangrijk verschil voor het welzijn van de medewerkers. Wie denkt de ‘war for talent’ te winnen door louter een hippe snookertafel op kantoor te installeren: veel succes gewenst. The Precedent bewijst juist dat echt toekomstgericht ontwerpen draait om omgevingen waar mensen zich goed voelen, groeien en verbinden – een plek waar welzijn en werk samenkomen in het hart van de stad.”
D-Beton – Prefabbetonelementen
Naast CLT-volumes werd er in The Precedent ook een nieuwe centrale liftkoker toegevoegd aan de bestaande betonstructuur. De prefabbetonelementen die hiervoor nodig waren, werden geleverd door D-Beton (Aalst). “Het ging om 500 m² dubbele wanden en 200 m² predallen, verdeeld over de verschillende verdiepingen”, vertelt Stijn Sanders, head of structural design bij D-Beton. “Dit project markeerde een van onze eerste samenwerkingen met hoofdaannemer Louis De Waele Construction. Uit deze samenwerking is een waardevol en betrouwbaar partnerschap voortgevloeid. Intussen staat de teller op een zestal grote projecten, waaronder Luxia – op een steenworp van het Brusselse Justitiepaleis – en momenteel de realisatie van een nieuwbouwschool in Sint-Agatha-Berchem. Ook op de werf van The Precedent is alles vlot verlopen, met dank aan de prima onderlinge communicatie en de nodige flexibiliteit van onze kant om bij de start van het bouwverlof toch nog een extra dag door te werken om bepaalde prefabbetonelementen tijdig ter plaatse te krijgen. Daarmee bewezen we eens te meer dat we bijzonder kort op de bal kunnen spelen, wat in het kader van dergelijke projecten een grote troef is. We zijn blij dat we The Precedent konden toevoegen aan onze referentielijst, temeer omdat het een vooruitstrevende realisatie is die aansluit bij onze eigen focus op ecologie. Zo worden al onze betonproducten geproduceerd met gerecupereerd regenwater vanop onze site. Bovendien lanceerden we onlangs de ‘Ecoslab’, een gewichtsbesparende predal opgebouwd uit holtevormers van 100 % gerecycleerd materiaal. Met deze nieuwe toepassing kan het betonverbruik tot 20 % verminderd worden, wat resulteert in een tot 20 % lichtere verdiepingsvloer en een CO2-besparing tot wel 20 %. Daardoor is dit prefabelement ook ideaal toepasbaar in verbouwprojecten zoals The Precedent.”
Bourdeaud’hui – Hybride gordijngevels
Dat The Precedent meteen in het oog springt, is onder meer te danken aan de imposante hybride gordijngevels. De firma Bourdeaud’hui stond in voor het benodigde studiewerk en nam ook de levering en plaatsing voor haar rekening. “De gordijngevels bestaan uit een combinatie van een houten draagstructuur aan de binnenzijde en onderhoudsarme aluminium afdekkappen aan de buitenzijde – een add-onsysteem van Stabalux dat het achterliggende hout beschermt tegen weersinvloeden”, vertelt Steffi Van der Linden, zaakvoerder bij Bourdeaud’hui. “Samen bestrijken de gordijngevels een totale oppervlakte van circa 1800 m², waarvan ongeveer twee derde is uitgerust met smart glazing van Eyrise, met LCD-gebaseerde, traploos instelbare zonwering. Daarnaast is er ook sprake van 75 onzichtbaar geïntegreerde parallel opengaande ramen met opgelijmde beglazing (zowel schakelbare beglazing als traditioneel isolatieglas), die een volledige automatisatie van de ventilatie en nachtkoeling mogelijk maken. De gordijngevels moesten worden bevestigd op verschillende dragers, zoals staal, beton en CLT. Ook het creëren van een akoestische scheiding tussen de verdiepingen binnen de dragende gevelstructuur was een belangrijk aandachtspunt. Daarnaast werden we geconfronteerd met diverse technische uitdagingen, zoals hoge glasgewichten en de passage van elektrische kabels door de geveldichtingen, die zorgvuldig en nauwkeurig moesten worden uitgevoerd om de luchtdichtheid te garanderen. We waren gelukkig niet aan ons proefstuk toe. We beschikken over een sterk portfolio vol vergelijkbare realisaties (Stadhuis Antwerpen, AG Campus Brussel, nieuwe gevangenis Antwerpen …), waaruit onze technische kennis en focus op kwaliteit blijken. Onze ervaring en expertise in hoogwaardige gevelbouw maken van ons dé geschikte partner voor complexe projecten met een high-end architectuur. Zoals The Precedent, dat een prominente plaats krijgt op onze referentielijst.”
Louwers Mediagroep
Domein de Herten
Hertsbergsestraat 4
8020 Oostkamp, België
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
