Kathodische bescherming op ongekende hoogte

De Ijzertoren is voor Vlaanderen een van de belangrijkste vredesmonumenten ter nagedachtenis van de Eerste Wereldoorlog. Het heeft een totale hoogte van 84 meter, werd gebouwd in de periode 1951-1965 en is tot op de dag van vandaag een gekend bedevaartsoord ter herdenking van de Vlaamse gesneuvelden. Het mag dan ook niet verbazen dat dit monumentaal erfgoed de zorg krijgt die het verdient. In dit artikel beschrijven we hoe de plaatsing van het hoogste kathodische beschermingssysteem voor gewapend beton ooit in Vlaanderen tot stand kwam.

De aanleiding voor het onderzoek dat begin 2024 door SANACON werd uitgevoerd waren een aantal vallende brokstukken van het metselwerk aan de onderzijde van de betonelementen van de kruiskop, gemeld door aannemer Monument Renovation Technics (MRT), die toen nog bezig was met de opbouw van de stelling in het kader van de algemene renovatiewerken. Getriggerd door dit voorval deed vzw Bedevaart naar de Graven aan de IJzer, onder begeleiding van architect Rudy Vereecke, een beroep op de expertise van SANACON inzake onderzoek en advies met betrekking tot betonschade. 

Op basis van een verkennend onderzoek werd vastgesteld dat de stalen draagstructuur en de wapening in de vloerplaten aan de onderzijde van de kruiskop – op een hoogte van circa 70 meter – onderhevig waren aan corrosie ten gevolge van carbonatatie van het beton en de aanwezigheid van chloriden, vermoedelijk ingemengd tijdens de bouwfase.

Ideale opportuniteit

Voor de uitwerking van een oplossing diende rekening gehouden te worden met de eisen van de bouwheer, waarbij enerzijds de bewaring van het oorspronkelijke uitzicht en anderzijds een duurzame oplossing als belangrijkste randvoorwaarden werden opgelegd. Simpelweg een net spannen om de vallende brokstukken op te vangen, was dus zeker geen optie. 

Aangezien de oorzaak van de schade globaal aanwezig was, maar nog niet overal tot zichtbare schade had geleid, was dit een ideale opportuniteit voor de plaatsing van een kathodisch beschermingssysteem. Zeker omdat potentiële toekomstige schade niet onmiddellijk visueel vastgesteld kan worden door de aanwezigheid van metselwerk aan de onderzijde. 

Nieuwe mijlpaal

Uiteindelijk leidde dit tot een zeer succesvolle complementaire samenwerking tussen SANACON, dat met zijn technische expertise rond kathodische bescherming voldoende ondersteuning kon bieden, en de vakmannen van MRT. Zo kwam de projectleider van MRT op de proppen met het idee om aan de onderkant titanium strips in te bouwen in de voegen tussen de betonelementen en de bekabeling direct doorheen de plaat naar binnen te brengen. Een voorstel dat vervolgens technisch werd uitgewerkt door SANACON en ten slotte succesvol werd geïnstalleerd door MRT. Aan de buitenzijde is dus werkelijk niets te zien van enige bekabeling, stroomvoorziening, verdeelkasten of andere systeemcomponenten. Deze zijn allemaal volledig weggewerkt aan de binnenzijde in de valse vloer.

Sinds september 2024 staat het kathodische beschermingssysteem onder spanning, waarbij de eerste testresultaten duidelijk aangeven dat de wapening in de betonelementen beschermd wordt tegen corrosie. Er kan dus terecht gewag gemaakt worden van een succesverhaal op Vlaamse bodem, waarbij een gespecialiseerde aannemer en studiebureau de handen in elkaar sloegen en een nieuwe mijlpaal bereikten op het vlak van kathodische bescherming voor gewapend beton.