Lamellenstructuur uit prefabbeton: subtiele eyecatcher voor high-end herbestemming

De Weylerkazerne, gelegen in het historische hart van Brugge, kreeg na decennia van leegstand een welverdiende nieuwe toekomst. De beschermde site van het voormalige zeventiende-eeuwse klooster onderging een grondige metamorfose. Boven op de bestaande verdiepingen verrees een nieuw woonvolume, verscholen achter een prefabbetonnen lamellenstructuur.

Het voormalige Theresianenklooster staat sinds 2004 te boek als beschermd monument vanwege zijn rijke architectuurhistorische waarde, die teruggaat tot de zeventiende eeuw. In 2015 verwierf VDD Project Development de site en besloot het de vier aanpalende panden in de Ezelstraat mee aan te kopen. Door deze laatste grotendeels af te breken, kon er een extra groene binnentuin gecreëerd worden en kreeg de zuidelijke kloostervleugel opnieuw lucht/licht/zicht.

Totaalproject met gemengd karakter

Het project omvat naast de herbestemming van het voormalige klooster een nieuwe entiteit in de Ezelstraat – deels renovatie en deels nieuwbouw – en een nieuw volume in het binnengebied. Door de verouderde site op duurzame wijze te transformeren naar een levendig stadsdeel presenteert het project zich als een katalysator voor de hele omgeving.

Een belangrijk aandachtspunt bij de herbestemming was de bovenbouw van het historische klooster. “Het klooster bestond oorspronkelijk uit twee bouwlagen plus een dak”, vertelt Olivier Salens van Salens Architecten. “Maar dat dak werd in de jaren zestig afgebroken en vervangen door een extra bouwvolume. De bouwhisto­rische analyse leidde tot de conclusie dat die bijkomende verdieping dateerde uit de militaire periode van het klooster en vervangen moest worden.”

Harmonieus geheel

Daarom werd boven op de historische verdiepingen van het originele klooster een nieuw tweelagig volume met hedendaags wooncomfort toegevoegd. De nieuwe bovenbouw wordt gekenmerkt door een eigentijdse architectuur met een sterke identiteit, waarbij oud en nieuw elkaar versterken. De appartementen liggen subtiel verscholen achter een prefabbetonnen lamellenstructuur, als herinterpretatie van ritmische kloostergangen.

Olivier Salens: “Ook de militaire periode maakt deel uit van de rijke geschiedenis van het gebouw. Met die insteek in gedachten hebben we geprobeerd om beide – klooster en kazerne – met elkaar te verzoenen. Bij het ontwerpen van de bovenbouw lag de focus wel nadrukkelijk op het bewaren van de kloostersfeer. De bovenbouw moest ondergeschikt blijven aan de onderbouw, maar anderzijds moesten ze toch ook harmonieus samengaan. We kozen bewust niet voor een zwarte doos in aluminium of hout, maar voor beton in een kleur die nauw aansluit bij de gekaleide onderbouw.”

Gezuurde afwerking

Zowel de nieuwe bovenbouw op het historische klooster als de nieuwbouw/renovatie in de Ezelstraat en het nieuwe volume in het binnengebied worden gekenmerkt door een opmerkelijke prefabbetonnen lamellenstructuur. “Voor dit project produceerden we onderbalken, bovenbalken en kolommen”, vertelt Patrick Decorte van Verhelst Bouwmaterialen. “In totaal gaat het om een 130-tal kolommen, die als lamellen werden toegepast, niet alleen voor de nieuwe bovenbouw, maar ook voor de twee andere deelprojecten (Ezelstraat en nieuw volume binnengebied).”

De zoektocht naar de juiste betonsamenstelling nam heel wat tijd in beslag. Patrick Decorte: “Vooral qua kleur was het belangrijk dat de kolommen in dezelfde lijn zouden liggen als de gekaleide gevels. Via een mock-up en heel wat stalen kwamen we uiteindelijk tot de gewenste beige tint. Wat de afwerking betreft, werden zowel de terrassen als de kolommen gezuurd.”

Aangename ritmiek

De nieuwe bovenbouw van het historische klooster zorgt voor een aangename ritmiek, die zich ook naar de productie vertaalde. “De hoge graad van repetitiviteit was uiteraard een droom voor ons op productieniveau”, vertelt Patrick Decorte. “Zowat alle kolommen hadden dezelfde hoogte en doorsnede, waardoor de bekisting optimaal benut kon worden“. Voor Verhelst Bouwmaterialen was dit een bijzonder waardevol project om aan mee te werken, zeker ook gezien de hoge afwerkingsgraad en het prachtige eindresultaat.

Olivier Salens: “Voor ons was die ritmiek, naar analogie met de historische pandgangen, architecturaal zeer belangrijk. En ik vind het heel bijzonder om te horen dat dit eveneens belangrijk was voor de productie. Dankzij een goede samenwerking, met veel geduld langs de kant van Verhelst, kwamen we tot de juiste betonsamenstelling. Er is de onderbouw met de historische pandgangen, inclusief kelder, en er is de bovenbouw van twee verdiepingen, die verscholen ligt achter de lamellen. Doordat de ramen wat dieper liggen, voelt het aan als één verdiep en creëerden we eigenlijk een hedendaagse pandgang, die zo typisch is voor een klooster.”