AI-gezichtsherkenning op bouwwerven: wat zijn de spelregels?

Sinds 2 februari 2025 gelden nieuwe verplichtingen in het kader van de Europese AI Act, die op 1 augustus 2024 in werking trad. Dit impliceert dat het gebruik van bepaalde AI-systemen voortaan strikt gereguleerd wordt om misbruik tegen te gaan. Ook gezichtsherkenningstechnologie kwam zo in het vizier, als aanvulling op de GDPR-richtlijnen die eerder al van toepassing waren. Wat betekent dit voor toegangscontrole via AI-gezichtsherkenning op bouwwerven? Is het gebruik ervan nog toegestaan en indien ja: onder welke voorwaarden? Wij zochten het uit.

Efficiënte toegangscontrole, waterdichte werfbeveiliging, fraudepreventie …: AI-gezichtsherkenning biedt bouwbedrijven heel wat mogelijkheden om hun werven nog beter af te schermen voor onbevoegden. Her en der werd er dan ook al mee geëxperimenteerd – denk aan de recente bouwwerf van het PLOT in Genk, waar hoofdaannemer Democo en zusterbedrijf AEW Security het vorig jaar succesvol uittesten bij de realisatie van een nieuw opleidingscentrum voor de politie, brandweer en ambulanciers, in het kader van een proefproject tegen sociale fraude en onder de auspiciën van toenmalig Vlaams minister van Werk, Economie en Innovatie Jo Brouns – al heeft de recente inwerkingtreding van de AI Act mogelijk wel een afschrikkend effect. Dat is gelukkig voor niets nodig, stelden we vast toen we de nieuwe EU-richtlijnen onder de loep namen. Als je je tenminste aan de spelregels houdt … 

Wat is verboden?

De AI Act verbiedt het gebruik van realtime biometrische identificatie in publieke ruimtes, behalve in uitzonderlijke gevallen voor wetshandhaving. Dit betekent dat AI-gezichtsherkenningssystemen die continu scannen en mensen identificeren op een bouwwerf die publiek toegankelijk is niet langer zijn toegestaan. Lees: werven die niet volledig afgesloten zijn en zich in openbare ruimtes bevinden, mogen niet beveiligd worden met behulp van realtime gezichtsherkenning op basis van AI-technologie. Het automatisch identificeren van werknemers en bezoekers moet dus op een andere manier gebeuren, bijvoorbeeld via een klassiek badgesysteem.

Wat is toegestaan?

De AI Act is streng, maar rechtvaardig. De EU legt dan ook niet alle face recognition-toepassingen aan banden. AI-gezichtsherkenning die niet in real time functioneert – denk bijvoorbeeld aan een systeem waarbij een werknemer of bezoeker zich actief moet aanmelden bij een toegangsterminal – is wel toegestaan, maar valt onder de categorie ‘hoog risico’. Er gelden dus enkele strikte regels. Ten eerste moeten bouwbedrijven kunnen aantonen dat het systeem veilig, transparant en eerlijk functioneert. Ten tweede zijn er strikte documentatie-, risicoanalyse- en toezichtvereisten van toepassing. En last but not least: gebruikers moeten expliciet geïnformeerd worden over de werking van het systeem en uitdrukkelijk toestemming geven voor de verwerking van hun biometrische gegevens, die dus niet zomaar automatisch mogen worden opgeslagen, laat staan gedeeld. 

Conclusie

Is AI-gezichtsherkenning op bouwwerven definitief verleden tijd nu de AI Act van kracht is? Zeker niet. De mogelijkheden zijn niet langer onbeperkt en het gebruik ervan wordt voortaan strikt gereguleerd, maar wie het goed en correct aanpakt, hoeft niets te vrezen. Bouwbedrijven die de personen die bevoegd zijn om hun afgesloten bouwwerf te betreden vragen om zich vooraf te registreren, in combinatie met het expliciet verlenen van toestemming voor het tijdelijke en welomlijnde gebruik van hun biometrische gegevens, zijn volledig in regel als ze ook een terminal of ander aanmeldingspunt voorzien waar bevoegde werknemers en bezoekers uit eigen beweging hun gezicht kunnen laten scannen om toegang te krijgen – al dan niet in combinatie met een tweede authenticatiemiddel zoals het scannen van een badge, QR-code of vingerafdrukken. De benodigde extra maatregelen of eventuele aanpassingen die moeten worden doorgevoerd wegen in die zin niet op tegen de vele voordelen van toegangscontrole via AI-gezichtsherkenning: efficiëntie, gebruiksgemak, extra veiligheid en resistentie tegen fraude. Dit alles met het vereiste respect voor de privacy van de gebruikers.