Reconversie in recordtempo markeert nieuwe mijlpaal in scholenbouw

Van bottelarij van de voormalige brouwerij Vandenheuvel tot een gloednieuwe educatieve omgeving waar 860 leerlingen innovatief Nederlandstalig ASO-, TSO- en BSO-onderwijs volgen: de realisatie van de Egied Van Broeckhovenschool is een prestigeproject pur sang. Als eerste exponent van het nieuwe Vlaamse DBFM-programma scholenbouw werd deze spraakmakende herbestemming bovendien met argusogen gevolgd. Het magnifieke eindresultaat overtreft alle verwachtingen, ondanks een hele rist bouwtechnische uitdagingen. Dat er ook heel wat aandacht is besteed aan het duurzaamheidsplaatje en zelfs enkele circulaire bouwprincipes zijn toegepast, is de spreekwoordelijke kers op de taart.

In 2019 besloot de Vlaamse overheid een vervolg te breien aan het geslaagde Scholen van Morgen-programma door via eenzelfde bouw- en financieringsformule 42 nieuwe scholen te realiseren, goed voor een totale oppervlakte van 250.000 m². De eerste vrucht van dit nieuwe DBFM-programma is de Egied Van Broeckhovenschool, die naar een ontwerp van B2Ai architects gerealiseerd werd door het consortium ABC 02, bestaande uit hoofdaannemer Alheembouw en financiële partner Invesis. Na een intensief nieuwbouw- en renovatietraject van twee jaar is deze nieuwe domeinschool met focus op ‘STEM’ en ‘Maatschappij & Welzijn’ sinds september 2024 volledig operationeel. Ze beschikt over 12.975 m² klas- en praktijklokalen, multifunctionele en projectruimtes, open leerlandschappen, een ruim auditorium voor tweehonderd personen en een semiondergrondse sporthal met sportveld op het dak. De school profileert zich als een open en verbindend project dat de brug slaat met de buurt. Zo kunnen heel wat binnen- en buitenruimtes ook buiten de schooluren gebruikt worden door diverse verenigingen en de lokale gemeenschap.

Bijzonder krappe timing

Het was geen sinecure om de voormalige brouwerssite te transformeren tot een modern onderwijslandschap. Het beoogde bouwprogramma kreeg vorm via een ingenieuze mix van nieuwbouw en renovatie. “De symbolische eerste steen werd gelegd op 31 augustus 2022 en een van de eisen van het schoolbestuur was om amper een jaar later al in tijdelijke huisvesting te kunnen voorzien voor honderd leerlingen van de eerste graad. Vandaar dat we ervoor kozen om het nieuwbouwgedeelte versneld uit te voeren en op te leveren”, vertelt Simon Devos, projectleider bij Alheembouw. “Daarmee maakten we het onszelf niet bepaald makkelijker, want de timing was bijzonder krap, temeer omdat we simultaan de renovatie van de oude brouwerij voor onze rekening namen. Daarbij moesten we onder meer het gebogen dak vernieuwen en een centraal gedeelte slopen om in functie van de natuurlijke lichtinval een patio te kunnen creëren. Bijgevolg konden we pas in het najaar starten met de grondwerken voor de sporthal. Toch zijn we erin geslaagd om het nieuwbouwgedeelte van de school eind juni 2023 op te leveren. In de zomer van 2024 konden we ook het renovatieluik voltooien.”

Veelzijdige mix van materialen en technieken

Het nieuwbouwgedeelte van de school bestaat uit twee blokken die elk vijf bouwlagen tellen (inclusief kelder). Bijna alle materialen en technieken uit de traditionele bouwkunde zijn er toegepast. “Bouwtechnisch gezien hebben we al onze expertise uit de kast moeten halen om het ontwerp naar de praktijk te vertalen”, aldus Simon Devos. “Enerzijds vroeg de architect niet-alledaagse details in het metselwerk, een
opdracht waarvoor we echte specialisten moesten inschakelen.

Anderzijds werd er ook voorzien in een uitgebreid palet aan afwerkingsmaterialen: gevelstenen, pleisterwerk, plaatmateriaal, vliesgevels, aluminiumpanelen, keramische tegels en houten terrassen. Er is zowel sprake van groendaken als traditionele dakdichtingen, inclusief witte membranen om het rendement van de PV-panelen te verhogen. Binnenin hebben we onder meer gewerkt met vloertegeltjes in 15×15-formaat – naar analogie met de vloerbekleding in de originele gebouwen – wanden met warme houtaccenten en akoestische spuitpleister op de plafonds. Die veelzijdige combinatie van materialen en technieken maakte dit project eens zo fijn en bijzonder.” 

Renovatie met onaangename verrassingen

Een ingrijpende renovatie gaat altijd gepaard met onvoorziene problemen. Dat was in het voormalige brouwerijgedeelte niet anders, al waren het er meer dan vooraf ingecalculeerd. “Nadat we het bestaande gebouw gestript hadden tot op het betonskelet ontdekten we balken waarvan we het bestaan vooraf niet vermoedden en bleek er heel wat betonrot te zijn, zowel in de dragende structuur als de buitengevels. Bijgevolg moesten de plannen continu worden bijgewerkt, terwijl de deadline sowieso al erg krap was. De renovatie van de buitengevels met art-decokarakteristieken nam op zich al zes maanden in beslag”, legt Simon Devos uit. “Ook de realisatie van de patio – waarvoor een opening van 450 m² werd gecreëerd, die vervolgens werd ingevuld met glas – was een heikele operatie, want het was niet evident om de stabiliteit te garanderen. Zo waren er balkverstevigingen nodig, die vrij arbeidsintensief waren. Dat deze structurele aanpassingen tijdens de overige afbraakwerken dienden te gebeuren, vormde een extra uitdaging op logistiek en organisatorisch vlak, terwijl we onze handen in dat opzicht al meer dan vol hadden door het gebrek aan plaats en de vele werftransporten.”

Focus op duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid

Ook nu de Egied Van Broeckhovenschool goed en wel opgeleverd is, blijft ABC 02 betrokken. In het kader van het DBFM-contract staat BAM FM als partner voor het luik maintenance immers dertig jaar lang in voor het bouwkundig en technisch onderhoud. “Vandaar de keuze voor onderhoudsvriendelijke technieken en materialen met een lange levensduur. En de grote nadruk op ecologische performantie. De sterk geïsoleerde buitenschil is aangevuld met energie-efficiënte technieken zoals een KWO-installatie, een CO₂-gestuurd ventilatiesysteem met warmterecuperatie, slimme verlichting, automatische binnenzonwering en een PV-systeem van 102 kWp. Bovendien zijn er – naast de beslissing om de bestaande gebouwstructuur maximaal te hergebruiken – nog enkele andere circulaire bouwprincipes toegepast, in de vorm van gerecupereerde vloertegels en demonteerbare binnenwanden. Aangezien we met Alheembouw volop willen inzetten op DBFM-projecten, is de Egied Van Broeckhovenschool een erg belangrijke referentie voor ons. In combinatie met de uitdagende renovatie en de specifieke architecturale en ecologische vereisten is dit project het perfecte visitekaartje van wat wij op dit vlak in ons mars hebben.”