Piekfijne akoestiek voor multifunctioneel ZIN-complex

Het ZIN-project in Brussel is niet enkel een huzarenstukje op architecturaal en bouwkundig vlak – met een grensverleggende focus op duurzaamheid en circulariteit (zie verderop in dit magazine) – maar ook qua akoestiek. Gezien de strikte eisen en verregaande ambities van de Vlaamse overheid deed bouwheer Befimmo van meet af aan een beroep op de gespecialiseerde expertise van Bureau De Fonseca, dat sinds april deel uitmaakt van de Studibo-groep. “Allerlei complexiteiten die zich normaliter afzonderlijk voordoen, kwamen hier samen. Dat maakte van ZIN zonder twijfel ons meest uitdagende project ooit”, aldus oprichter en zaakvoerder Pierre De Fonseca.

“Befimmo heeft ons gecontacteerd in 2017, toen het ZIN-project nog in de offertefase zat”, steekt Pierre De Fonseca van wal. “De Vlaamse overheid had een uitgebreid en ambitieus prestatiebestek opgemaakt voor de akoestiek in het Belpairegebouw. In combinatie met de wens om de bestaande structuur maximaal te behouden, de nieuw te bouwen delen zo flexibel en aanpasbaar mogelijk te maken (en dus lichte scheidingswanden te gebruiken) en het zogeheten ‘zebraconcept’, waarbij de functies in de torens elkaar verdieping per verdieping afwisselen, zorgde dit voor een ongeziene complexiteit.”

Geluidsgevoeligheid versus geluidsproductie

Een piekfijne akoestiek garanderen in een gebouw met zo’n nauwe functionele verweving: het is absoluut geen sinecure. “De mix van geluidsgevoelige ruimtes (kantoren, slaapkamers, hotelkamers …) en functies die net heel wat geluid genereren (sportvoorzieningen, ontvangstruimtes, vergaderzalen …) vergde een uiterst doordachte aanpak”, benadrukt Pierre De Fonseca. “In de wooneenheden zit je bijvoorbeeld met afvoerleidingen vanuit de badkamer die via de uitvullaag in de vloer naar een schacht moeten, terwijl er op de kantoorverdiepingen geen grote technische kokers in de weg mochten staan. Het was niet evident om ze op akoestisch correcte wijze af te leiden naar de betonnen kernen. Bovendien vergden ook de doorlopende aluminium gevelprofielen een bijzondere akoestische aanpak. Dit om te verhinderen dat ze geluid zouden verspreiden naar de boven- en onderliggende niveaus, wat gezien de functionele gelaagdheid van het gebouw natuurlijk uit den boze was. De akoestische eisen hadden eveneens impact op de inplanting van bepaalde functies. Zo bevindt de sporthal, die zowel lucht- als contactgeluid voortbrengt, zich centraal in het complex, zonder geluidsgevoelige ruimtes in de onmiddellijke nabijheid. Ook in de publieke serre – die buiten de scope van de Vlaamse overheid viel – is de nodige aandacht besteed aan het akoestisch comfort, onder meer via een nagalmbeperking.”

Veel gedetailleerde studies

Niet enkel tussen de verschillende functies onderling, maar ook in de woon-, werk- en verblijfsruimtes zelf is de akoestiek volledig op punt gesteld, rekening houdend met alle overige eisen en aandachtspunten die van tel waren. “Doordat we als akoestisch specialist vanaf het prille begin mee rond de tafel zaten, konden we zware wandopbouwen in de appartementen – die niet enkel duur zijn, maar ook niet optimaal qua materiaalgebruik – vermijden en toch een uitmuntend akoestisch comfort garanderen. Ook laagfrequent is de geluidsisolatie er op peil, wat zeker niet altijd het geval is bij lichte wanden”, vertelt Pierre De Fonseca. “De kantoorruimtes van de Vlaamse overheid kenmerken zich dan weer door grote plafondhoogtes en het veelvuldige gebruik van glas en andere harde materialen. Daarvoor hebben we heel wat gedetailleerde studies uitgevoerd, waarbij we de hoeveelheden akoestisch materiaal geoptimaliseerd hebben met behulp van 3D-simulaties, rekening houdend met de vraag om uit economische en ecologische overwegingen een rationele materialisatie na te streven. Daarnaast golden er ambitieuze eisen qua interne geluidsisolatie tussen de verschillende kantoorvoorzieningen (vergaderzalen, cockpits, landschapskantoren …), terwijl ze van elkaar moesten worden gescheiden via flexibel aanpasbare wandconcepten. Ook daar was gedetailleerd studiewerk voor nodig, in nauw overleg met de aannemer. Tot slot omvat het ZIN-complex veel technieken en zware installaties (grote warmtepompen, koel- en luchtgroepen, noodgeneratoren …), die zijn ondergebracht op de bovenste verdieping. In Brussel gelden heel strenge eisen op het vlak van omgevingsgeluid, dus dat moesten we evenzeer incalculeren.”

Uitmuntend teamwork en co-engineering

Het mag duidelijk zijn: ook qua akoestiek is ZIN uniek in zijn soort. Zelfs voor een ervaren ingenieurscollectief als Bureau De Fonseca was dit zonder twijfel het meest uitdagende project ooit, geeft Pierre De Fonseca aan. “Allerlei complexiteiten die zich normaliter afzonderlijk voordoen, kwamen hier samen. Vandaar dat er nood was aan uitmuntend teamwork en dat we vaak aan co-engineering hebben gedaan met de architecten en de aannemers, in functie van een optimaal evenwicht tussen architectuur, circulariteit, technieken, budget, uitvoerbaarheid, flexibiliteit én akoestiek. Daarbij heeft Befimmo zijn rol als facilitator uitstekend gespeeld. Het is hun verdienste en die van de architecten dat ze meteen hebben ingezien dat akoestiek een cruciaal aandachtspunt was. Dat leidde tot een prima samenwerking tussen alle betrokken actoren, die zonder twijfel de belangrijkste sleutel tot succes is geweest. ZIN heeft zeven jaar van ons professionele leven gevergd, maar het is het waard geweest!”    

Win-winsituatie
Bureau De Fonseca maakt sinds april deel uit van de Studibo-groep, die haar ruime kennis- en activiteitenaanbod zo wist uit te breiden met een flinke dosis akoestische expertise. Een win-winsituatie, legt Pierre De Fonseca uit. “Als kleine nichespeler hadden we het niet altijd makkelijk om ons te profileren. Ik geloof sterk in de schaalvoordelen van een structuur als Studibo, waar IT, marketing en rekrutering gecentraliseerd zijn. Een ander belangrijk pluspunt is dat we onze eigen bedrijfscultuur, naam, werking en klantenbestand konden behouden. Bovendien levert de synergie met de andere studiebureaus van de groep ons ook op projectbasis extra opportuniteiten op. We zijn dus blij dat we de stap gezet hebben en voelen ons thuis bij Studibo!”