Prefabbeton als symbool voor neutraliteit en waardigheid

In Torhout opende in februari 2024 het nieuwe centrale gebouw van politiezone Kouter. Alle politiediensten van Torhout, Jabbeke, Gistel, Oudenburg en Ichtegem namen er hun intrek. De buitengevel blinkt uit in eenvoud en kreeg een verfijnde afwerking in glad grijs architectonisch beton, dat subtiel zijn plaats opeist in de industriële omgeving.

Begin 2020 verwierf META architectuurbureau de opdracht voor het ontwerp van het nieuwe Centraal Politiegebouw Kouter Torhout. Opmerkelijk is dat de Lokale Politie Kouter bij de aanbesteding vroeg om geen ontwerp in te dienen, omdat ze – in een participatietraject – samen met de architect wilden meedenken over het ontwerp. META diende een nota met een analyse van drie verschillende opties in. Ieder scenario had zijn eigen uitgangspunt: behoud van de bestaande gebouwen, compact volume en planfunctionaliteit.

Indeling volgens werking

De vraag naar neutraliteit en de ligging – een industriële site – dreven het ontwerpteam in de richting van beton als overheersend materiaal. Het uiteindelijke ontwerp is een trapvormig gebouw, zowel in hoogte als in diepte, en symboliseert perfect de werking van de politie. Op de gelijkvloerse verdieping bevinden zich de grondgebonden functies omwille van de publieke toegankelijkheid (onthaal en verhoor), voertuigentoegang (voertuigensas arrestantenzone), laden en lossen (logistiek) en nabijheid (wijkdienst).

Op niveau +1 bevinden zich de kantoren van de politiemedewerkers, de refter en de crisisroom, waar iedere hulpverleningsdienst (civiele bescherming, brandweer, ambulance …) over een eigen stiltecel beschikt om in geval van crisis snel te kunnen schakelen tussen multidisciplinair overleg en intern overleg binnen de eigen organisatie.

Op niveau +2 zijn dan weer de lokalen van de korpsleiding en ondersteunende diensten ondergebracht. De trapvorm biedt plaats aan dakoppervlakken die ingezet worden als dakterras of groendak. Dakdelen die niet in het zicht zijn, werden voorzien van zonnepanelen. Pietter Lansens: “Een ontwerp volledig op maat van de betreffende politiezone dus. Het plan is een letterlijke vertaling van het organogram van de werking van een politiezone. Tegelijkertijd is het ook een erg generiek gebouw dat vandaag en in de toekomst een maximale flexibiliteit garandeert.”

Maximale planflexibiliteit en productierendement

Ieder grondplan werd in samenspraak met de Lokale Politie Kouter ontworpen, waarbij een logische clustering van functies, het toepassen van consequente veiligheidszoneringen en het beperken van lange loopafstanden als leidraad fungeerden. Door het slimme stabiliteitsconcept worden dragende wanden zo veel mogelijk vermeden, wat voor een maximale planflexibiliteit zorgt. Wanden kunnen te allen tijde verwijderd of toegevoegd worden. De duidelijke en modulaire indeling resulteerde in een zeer repetitieve productie met hoog rendement van het prefabbeton.

Voor de prefabbetonelementen werd aangeklopt bij Verhelst Bouwmaterialen. “Een industrieel uiterlijk was de bedoeling”, vertelt Maarten Simpelaere van Verhelst Bouwmaterialen, “maar al snel bleek dat het ontwerp een aantal moeilijke knopen bevatte die niet verenigbaar waren met grijs industrieel beton. Wij zijn dan in de richting van grijs architectonisch beton gaan kijken. Na een aantal overlegmomenten, inclusief stalen, raakten opdrachtgever en ontwerper overtuigd.”

“We waren niet op zoek naar het typische witte architectonische beton omdat het gebouw dan te zeer zou opvallen tussen de omliggende industriële gebouwen. Maar tegelijkertijd waren we toch ook wel op zoek naar een verfijnde, hoogwaardige afwerking. Dat vraagt een bepaalde technische kennis die de typische industriële betonfabrikanten doorgaans niet in huis hebben”, zegt Pietter Lansens.

Technische complexiteit

Voor Verhelst Bouwmaterialen is dit dan ook een project dat met open armen werd ontvangen. Maarten Simpelaere: “We konden er al onze expertise in kwijt. Een binnenhoek van het gebouw zorgde bijvoorbeeld voor een technische uitdaging. De grote gevelelementen moesten in die hoek mooi samenkomen en afsteunen op een binnenkolom met beperkt oplegvlak. Dit hebben we opgelost door middel van een verborgen vertanding, zodat de twee panelen netjes in elkaar haken en de binnenhoek heel nauwkeurig gevormd kon worden. Ook over dergelijke kleine details wordt nagedacht met het oog op een esthetisch eindresultaat. Dat META tijdens het ontwerpproces al rekening hield met een maximaal productierendement had zeker een positieve invloed op de financiële haalbaarheid van het project. Een architect die mee nadenkt over zulke zaken is een grote meerwaarde.”

Voorliefde voor robuuste materialen

“Iedereen rond de tafel speelt zijn eigen rol”, pikt Pietter Lansens in. “Verhelst Bouwmaterialen is heer en meester in die technische aspecten. Als architectenbureau hebben wij sowieso een voorliefde voor robuuste, minerale materialen, gedreven door de duurzaamheidsgedachte. We komen dan ook vaak automatisch bij beton uit.”