Gevangenisdorp breekt alle records

Veel gevangenissen in België dateren van eind negentiende of begin twintigste eeuw. Ze voldoen niet meer aan de hedendaagse normen voor de gedetineerden en het personeel. Daarnaast passen ze niet in de moderne inzichten over opsluiting en re-integratie in de maatschappij. Daarom werd een vernieuwende inhaalbeweging gestart, waarbij een masterplan werd opgesteld voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden. Het ontwerp voor de nieuwe gevangenis van Haren gaat uit van het principe van een gevangenisdorp, met een capaciteit van circa 1.190 gedetineerden. Het gaat dus niet om één groot pand, maar om verschillende gebouwen die verspreid zijn over de site en gegroepeerd zijn rond een centraal plein.

Tim Lievens, projectdirecteur Gevangenisproject en afdelingshoofd Gebouwen & Infrastructuur bij Denys: “De benaming van een ‘dorp’ als gevangenis wordt gebruikt als metafoor om de filosofie achter de gevangenis uit te leggen. Er wordt niet meer gewerkt volgens het Ducpétiaux-principe, met lange gangen die samenkomen in één punt. Alle verschillende profielen van gedetineerden worden gehuisvest in een specifiek gebouw. Enerzijds bestaat het gevangeniscomplex uit meerdere gebouwen waar gedetineerden worden opgesloten in verschillende leefeenheden en anderzijds uit een aantal gebouwen met gemeenschappelijke faciliteiten, zoals bezoekzalen, opleidingslokalen, werkateliers, een sportzaal … Gedetineerden verplaatsen zich op een beveiligde en gecontroleerde manier van hun eigen gebouw naar een pand met gemeenschappelijke faciliteiten. Deze gevangenis is dus eigenlijk een campus met verschillende gebouwen.”

Veiligheid staat centraal

Denys en FCC Construcción hebben vele jaren ervaring met de realisatie van grote, complexe projecten. Maar dit was een van de grootste tot nu toe. “Ieder project blijft steeds een nieuwe uitdaging, inclusief specifieke noden van de klant en bijbehorende uitdagingen. In dit geval was het doel om de werf zo vlot mogelijk te laten verlopen, op een zo veilig mogelijke manier én met een minimale impact op de omgeving”, geeft Tim Lievens aan. “Zowel de veiligheid op de werf als de minimale overlast voor de omgeving waren dus belangrijke aandachtspunten. Die werden aan alle werknemers, arbeiders en onderaannemers meegegeven tijdens de introductie die ze verplicht moesten volgen wanneer ze voor het eerst op de werf kwamen. Gedurende het hele project werden er ook periodieke bijkomende veiligheidsopleidingen gegeven, die aangevuld werden met specifieke instructies in functie van de werken die uitgevoerd moesten worden.”

Haren in cijfers

Het complex, dat gebouwd is op een terrein van 15 hectare, omvat 105.000 m² netto vloeroppervlakte. Er werd ongeveer 60.000 m³ beton gestort, met 7.200 ton gewapend staal. De gebouwen rusten op 63 kilometer paalfunderingen. Het indrukwekkende systeem voor de opslag van thermische energie uit boorgaten (BTES), dat uit 250 gaten bestaat, 

draagt bij tot de opmerkelijke energiecijfers, net als de 140 geïnstalleerde zonnepanelen. Ook tijdens de bouw stond duurzaamheid voorop. Zo werd er een collectie zeldzame bijenorchideeën verplaatst naar een gebied naast het terrein, werd er 22.000 m² groendak aangelegd op de site, is er 37.000 m² zachte landscaping met lokale grassoorten, hagen en struiken gerealiseerd en werden er 650 bomen geplant binnen en buiten de 1,2 kilometer lange perimeter. Daarnaast wordt er 559.000 liter water gebufferd in waterbekkens voor het spoelen van toiletten en het sproeien van de tuin, waardoor het drinkwaterverbruik 77 % lager zal liggen dan in de oude faciliteiten. De gevangenis van Haren kan dan ook pronken met een BREEAM Very Good-certificaat.